FORMALNOŚCI POPRZEDZAJĄCE UZYSKANIE STATUSU UPOWAŻNIONEGO PRZEDSIĘBIORCY

Po zamachach z 11 września 2001 r. zmieniło się spojrzenie na kwestie bezpieczeństwa na świecie. Administracje poszczególnych krajów oraz organizacje międzynarodowe, jak choćby Światowa Organizacja Ceł (WCO) zaczęły szukać nowoczesnych rozwiązań, które pozwoliłyby na zwiększenie bezpieczeństwa międzynarodowego obrotu towarowego. Ze względu na daleko posuniętą liberalizację handlu podstawowe narzędzie, którym dotychczas posługiwała się administracja celna, czyli kontrola towarów, przestało być wystarczające.

Poszukiwano rozwiązania, które pozwoliłoby na zwiększenie bezpieczeństwa w międzynarodowym obrocie towarowym przy jednoczesnym utrzymaniu istniejących uproszczeń procedur celnych. Stany Zjednoczone jako pierwsze opracowały i wdrożyły 2 programy w zakresie bezpieczeństwa – Customs – Trade Partnership Against Terrorism (C-TPAT) i Container Security Initiative (CSI). C-TPAT jest programem współpracy pomiędzy organami celnymi USA, a biznesem mającym na celu ochronę międzynarodowego łańcucha dostaw. Mimo iż udział w programie C-TPAT jest dobrowolny trudno jest znaleźć firmę logistyczną, transportową czy spedycyjną, która działa na tym rynku bez certyfikatu C-TPAT. W programie CSI natomiast administracja celna USA współdziała z międzynarodowymi portami morskimi w zakresie monitorowania towarów wysyłanych do USA drogą morską. Na forum WCO zostały opracowane i przyjęte ramowe standardy bezpieczeństwa (SAFE Framework), które powinny zostać wprowadzone we wszystkich krajach członkowskich tej organizacji.

AEO dla firm z Unii

W UE w efekcie prac Komisji Europejskiej narodziła się instytucja Upoważnionego Przedsiębiorcy. 1 stycznia 2008 r. we wszystkich krajach Wspólnoty mocą znowelizowanych przepisów Wspólnotowego Kodeksu Celnego została wdrożona instytucja AEO (Authorized Economic Operator). Status AEO mogą uzyskać podmioty posiadające siedzibę we Wspólnocie, które spełniają określone przepisami warunki i kryteria. Uzyskanie statusu Upoważnionego Przedsiębiorcy jest potwierdzane świadectwem AEO, wydanym na wniosek strony przez właściwy organ celny. W zależności od rodzaju prowadzonej działalności, przedsiębiorcy mogą ubiegać się o świadectwo dotyczące uproszczeń celnych i/lub ułatwień w zakresie kontroli celnej, dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony. Świadectwo AEO pozwala przedsiębiorcom uniknąć negatywnych konsekwencji wynikających z wdrażania kolejnych restrykcji w zakresie bezpieczeństwa obrotu towarowego.

W wielu aspektach, nie tylko ze względu na realizowane cele, instytucja AEO jest zbliżona do C-TPAT. Podobnie jak w USA w pierwszej kolejności o świadectwo AEO będą występować firmy logistyczne, przewoźnicy i spedytorzy. Firmom tym zależy na sprawnej obsłudze przewożonych przesyłek, a co za tym idzie na terminowej obsłudze klientów. Świadectwo AEO umożliwia podmiotom uprzywilejowane traktowanie w warunkach zaostrzania poziomu kontroli celnych w ramach ujednoliconego systemu analizy ryzyka. Mniejsza liczba kontroli, ewentualne rewizje realizowane w pierwszej kolejności, możliwość uzyskiwania wcześniejszej informacji o planowanych kontrolach oraz możliwość podawania ograniczonego zakresu danych w wyprzedzających deklaracjach przywozowych i wywozowych pozwoli oszczędzić czas i pieniądze. Unikając dodatkowych kosztów związanych z magazynowaniem towarów i ewentualnymi opóźnieniami dostaw przedsiębiorca jest w stanie sprostać oczekiwaniom rynku, co w konsekwencji wpływa na zwiększenie jego konkurencyjności.

Nie tylko w Unii

Podmioty posiadające świadectwo AEO są traktowane jako solidne i bezpieczne zarówno przez kontrahentów, jak i organy celne. Świadectwo stanie się jednym z ważnych kryteriów doboru kontrahentów biznesowych. Będzie to przecież firma sprawdzona przez organy administracji państwowej pod wieloma względami, także w zakresie wypłacalności finansowej.
Upoważnieni Przedsiębiorcy mogą korzystać z ułatwień w przypadku występowania o uproszczenia celne. Organy celne nie sprawdzają ponownie dokumentów i obszarów, które są objęte badaniem przy wydawaniu świadectwa AEO, co dla przedsiębiorców oznacza mniej pracy związanej ze spełnieniem wymagań formalno-prawnych oraz szybsze uzyskiwanie pozwoleń.
Komisja Europejska planuje wprowadzanie kolejnych zmian w tym zakresie, które rezerwują możliwość uzyskania pozwoleń na niektóre procedury uproszczone tylko dla Upoważnionych Przedsiębiorców.

Jednym z najistotniejszych celów tej nowej instytucji jest to, aby świadectwo AEO było honorowane i przynosiło profity także poza UE. Chiny i UE podpisały umowę o współpracy celnej i dwustronnej współpracy administracji oraz uruchomiły projekt pilotażowy, którego celem jest wzajemne uznawanie przyjętych mierników poziomu bezpieczeństwa. Dla licznych przedsiębiorstw prowadzących swoją działalność na rynku USA, dwustronne uznawanie świadectw także będzie ogromnym ułatwieniem. Ze względu na ogromne znaczenie kwestii światowego bezpieczeństwa, zmiany przepisów celnych będą nakładać na przedsiębiorców dodatkowe obowiązki. Równocześnie jednak Upoważnieni Przedsiębiorcy będą mogli korzystać z systematycznie wprowadzanych ułatwień i uproszczeń. Posiadanie świadectwa AEO może okazać się dla przedsiębiorstw z UE nieodzownym warunkiem sprawnego obrotu towarami na świecie.

Uzyskanie świadectwa AEO jest uzależnione od spełnienia kryteriów wymienionych w znowelizowanych przepisach celnych. Kryteria te oraz późniejszy sposób ich weryfikacji będą uzależnione od funkcji jaką spełnią przedsiębiorstwo w łańcuchu dostaw – czy jest to firma logistyczna, agencja celna itd. oraz od wielkości prowadzonego biznesu.
Wymagania stawiane Upoważnionemu Przedsiębiorcy mają nie tylko charakter celno-prawny. Są wśród nich, często egzotyczne dla firm ubiegających się o przyznanie świadectwa AEO, zagadnienia ochrony systemów informatycznych, bezpieczeństwa fizycznego oraz ciągłości działania. Komisja Europejska przygotowała wytyczne, które mają być wskazówką dla przedsiębiorców i organów celnych, jak interpretować określone kryteria. Powstał także „Kwestionariusz audytu wstępnego Upoważnionego Przedsiębiorcy”, którego wypełnienie jest jednym z etapów w procesie ubiegania się o świadectwo AEO.

Wypełnić kwestionariusz

Kontrole dotyczące wymienionych obszarów wymagają szczegółowego opisu w kwestionariuszu, a stawiane pytania mogą okazać się kłopotliwe dla wypełniającego kwestionariusz przedstawiciela działu o profilu biznesowym. Pytania zawarte w kwestionariuszu pozwolą przedsiębiorcy dokonać samooceny i zidentyfikować te obszary swojej działalności, w których nie istnieją skuteczne procedury pozwalające na właściwą kontrolę. Posługując się tą swego rodzaju listą potencjalnych ryzyk przedsiębiorca dokona analizy ryzyka we własnym przedsiębiorstwie.

Prowadzenie przedsiębiorstwa nieodzownie wiąże się z ryzykiem. Właściwie każda podjęta przez przedsiębiorstwo decyzja, każdy cel biznesowy jest nierozerwalnie związany z rykiem, a im cel jest bardziej ambitny, tym ryzyko jest wyższe. Jeżeli wystąpienie ryzyka jest nieuniknione, co należy zrobić, aby ograniczyć jego wpływ na możliwość osiągnięcia zamierzonych celów? Zarządzanie ryzykiem jako proces, w ramach którego przedsiębiorstwa dążą do obniżenia zakresu i wielkości oddziaływania ryzyka na funkcjonowanie ich organizacji stanowi odpowiedź. Zarządzanie ryzykiem jednak nie polega tylko na zapobieganiu stratom, jak mylnie można sądzić, ale również na wbudowaniu zarządzania ryzykiem jako elementu strategii przedsiębiorstwa i kompleksowego spojrzenia na wszystkie cele strategiczne. To wszystko przyczynia się do zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorstwa na rynku.
Zrozumienie i wdrożenie procesu zarządzania ryzykiem stanowi jeden z kluczowych elementów na drodze do uzyskania statusu Przedsiębiorcy Upoważnionego (z ang. Authorized Economic Operator, AEO). Jest on o tyle ważny, że także służby celne wykorzystują model zarządzania ryzykiem do oceny ryzyka związanego z przepływem towarów w całym łańcuchu dostaw. Analiza ryzyka jest wykonywana na potrzeby przedsiębiorstwa, należy jednak brać pod uwagę sposób, w jaki podobną analizę będą przeprowadzać służby celne.
W następnym numerze wyjaśnimy wątpliwości związane z bezpieczeństwem danych wpisywanych do kwestionariusza AEO i o różnego rodzaju sytuacjach niepożądanych, które wiążą się z posiadaniem statusu upoważnionego przedsiębiorcy.

Autorzy:
Elżbieta Pałkowska,
Cezary Piekarski,
Joanna Zakrzewska
członkowie Zespołu Zarządzania Ryzykiem w Deloitte

Monika Michasiewicz-Krzątała
członek Zespołu Ceł i Akcyzy w Deloitte

Źródło: Truck & Business Polska z dnia 2008-05-13